Büyük şehirlerde günden güne yeşile olan özlemimiz artıyor. Yeşil alanlar yaratmak üzere balkonumuzu kullanıyoruz. Peki bunun ne kadarını becerebiliyoruz? Permakültür eğitimeni Didem Çivici ‘Kendine Yeten Balkon’ eğitimleri ile ilgilileri yönlendiriyor. Bahar aylarının balkon düzenlemesinde en uygun zaman olduğunu söylüyor.

Didem Çivici, permakültüre kendini adamış bir eğitmen. Şirketlerde çevre sorumlusu olarak görev yapan Çivici, “Kendine Yeten Balkon” ve “Salonda Bahçe” eğitimleriyle insanların yeşille buluşmasına aracılık ediyor. Bahara girerken Çivici’ye balkon hatta salonlarımızı nasıl bostana çevirebileceğimizi sorduk.

-Kendine yeten balkon nasıl olmalı?
Kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmeli. Başta toprak ve su geliyor. Tasarımlarda önceliği toprak üretimine ve su hasadına veriyoruz. Evimizdeki atıkları toprağa dönüştürmenin ve yağan yağmuru hasat etmenin yollarını öğreniyoruz. Özellikle vurguladığım konu ise hazır toprak ya da torf almak yerine biraz sabredip kendi toprağını üretmek. Bu hem ekonomik hem de ekolojik bir çözüm oluyor. Derslerde verdiğim tekniklerle elinizde hiç toprak olmadan, bir miktar kompost (gübreye dönüşmüş organik atık) ve evinizdeki ya da kolayca bulabileceğiniz materyallerle balkon bahçesi oluşturmak mümkün. Kendine yeten balkonun savunduğu bir girişim var: “Gıda üretimini şehirlere geri getirmek”. Buradan yola çıkıyoruz ve balkonumuzda mümkün olduğunca sebze ve meyve üretimini sağlamaya çalışıyoruz. Bu çalışmada balkonunuzun yönü, rüzgâr, iklim ya da kişisel seçimler gibi pek çok değişken mevcut. Ancak kendine yeten balkonun olmazsa olmazı yenebilir bitki, sebze ve meyvelerdir. “Yenebilir balkon” da diyebiliriz buna. Kısacası sürdürülebilir sistemlerle ve permakültür teknikleriyle tasarlanmış bir balkon yapmayı amaçlıyoruz.

-Yetiştirip yiyebileceğimiz ürünlerle dolu bir balkon ne kadar sürede oluyor?
Hangi mevsimde olduğunuza ve balkona göre değişiklik gösterebileceği gibi, bahara hazırlık yapılmış bir balkonun yaz sonuna kadar kendi ekosistemini kurabilir. Ancak gözlem önemli. Tavsiyem, eğer tasarımını kendiniz yapacaksanız önceden alanı gözlemlemeniz ve notlar almanız. Aslında en iyisi 1 sene boyunca mevsim geçişlerinde rüzgâr, nem, ısı ve güneş ışığı açılarını hesaplamak olur. Tabi hemen başlayabilir ve küçük adımlarla süreçte değişikliğe gidebilirsiniz. Moral açısından en uygun zaman bahar başıdır. Tohumların hemen fideye dönmeleri ve bitkilerin canlanması sizi de canlandırır ve şevk verir. Sebzelerin tohumdan gıdaya dönüşmesi yaklaşık 1 ile 6 ay arasında değişir ve sizin de balkonunuz bu süre zarfında “kendine yeten” bir balkon olma yolunda yol kat etmiş olur.

-Balkonun yönüne göre hangi meyve, sebzeler yetişebilir?
Yazın güneş alan bir balkonda domates, biber gibi güneş sevenleri yetiştirebilirken maydanoz, nane gibi bitkiler güneşte verimli olamayabiliyorlar. Bu bitkiler daha çok yarı gölge sever ve neme ihtiyaç duyarlar. Güney balkonu yani güneş alan bir balkon için fasulye, salatalık, patlıcan, pırasa, biber, tatlı kabak, domates, rezene, mercanköşk, kekik, biberiye, narenciye ve çilek muhteşem seçimler olabilir. Kuzey balkonu içinse havuç, turp, karalahana, marul, ıspanak, kış kabağı, pazı, biberiye, nane ve maydanoz daha uygundur. Domates, patlıcan, marul, maydanoz, havuç ve biber 2-3 ay; lahana, pancar, kabak ve pırasa 3-5 ay ve turp gibi sebzeler de 1-2 ayda hasat edilecek şekle gelir.

-Salon bitkileri söz konusu olduğunda neler yapmalıyız?
Kuruyan bitkiler için malç uygulaması ve kompost yapımıyla bu sorunu çözebilirsiniz. Malçlama, toprağı örtmek demek. Biz bu yöntemi organik atıklarla sağlıyoruz. Kese kağıtlarını küçük parçalara ayırıp ıslatarak saksılara, bitki gövdesinden bir kaç parmak dışında kalacak şekilde (zira gövdeyi çürütebilir) 3-5 santim kalınlığında toprağı örtecek şekilde kaplıyorum. Bu örtü toprağın nemli kalmasını sağlıyor.

BALKONDA HANGİ SEBZE, NASIL YETİŞTİRİLİR?
Her cins domates saksıda yetiştirilebilir. Büyüdükçe birkaç alt yaprak ve yaprak dibinden çıkan filizler alınır ve tek veya 2 dal halinde büyütülür. Meyveye durduktan sonra düzenli olarak sulanmalı. Biber fide olarak ekilir ve dibinden çıkan yapraklar ellenmez ancak tepeleri minicik koparılarak bitkinin dallanması sağlanabilir. Soğan ve sarmısak yılın her döneminde ekilebilir. Kış aylarında güneş alan kapalı ve serin bir balkonda sağlıklı yetişir. Marul fideleri her saksıya bir adet veya uzun saksılara 2-3 fide olarak ekilir. Roka ve tere tohumları genişçe saksılara serpilir. 2 ayda 1 tekrar ekilirse yıl boyu yenilebilir.

HAVA KİRLİLİĞİNİ ÖNLEMEK İÇİN EVİN HAVASI NASIL DEĞİŞTİRİLİR?
-Peygamber Kılıcı ve Aloe Vera geceleri oksijen üretmesiyle bilinir, yatak odası bitkisidir.
-Kauçuk ağacı ahşap ürünlerden, döşemelik kumaşlardan ve duvar kağıtlarından havaya yayılan kimyasalları emiyor.
-Aşk Merdiveni ve Barış Çiçeği de birer hava temizleyici.

Kaynak: Habertürk